إِیَّاکَ نَعْبُدُ وَ إِیَّاکَ نَسْتَعینُ (5)

ترجمه:خداوندا تنها تو را می پرستیم و تنها از تو یاری می خواهیم
سوالات تدبری:
1- چرا بعد از اینکه آیات قبلی بصورت غائب بود، از این آیه بصورت مخاطب آورد است؟
2- چرا پرستش و یاری جستن در کنار هم آمده است؟
3- دلیل مقدم بودن پرستش بر یاری جستن چیست؟
4- منظور از منحصر کردن یاری خواستن از خداوند چیست؟
5- چرا نام خداوند در این آیه بصورت مستقیم نیامده و با ضمیر آورده شده است؟
6-چرا بعد از معرفی خداوند در آیه های قبل و ذکر نعمتهای او،بصورت مناجات از وظیفه انسانها گفته شده است؟

شرح:
تا اینجا به توحید نظری توجه داد اما این آیه به نتیجه چنین شناختی که همان توحید عملی است، اشاره می کند.
معرفت رب العالمین، الرحمن،الرحیم و مالک یوم الدین ،چنان انسان را وادار به اظهار تقدیس و تذلل می کند که لحن سخن او عوض می شود و نخست به توحید عبادی اقرار کرده و با خدا عهد می بندد که تنها تسلیم تو هستیم و فقط تو را عبادت می کنیم.
سپس توحید ربوبی را بیان می دارد یعنی تنها از تو یاری می جوییم و برای رفع مشکلاتمان از هیچ کسی جز تو کمک نمی گیریم.
از لحن این آیه و آیات قبلی و تقدم "ایاک" دو نکته مهم بدست می آید:
1- حقیقت عبادت اینست که هم خدا را ناظر و حاضر ببینی و هم خودت را در پیشگاه او بدانی.
2- ما غیر از بندگی خدا شأنی نداریم و خدا نیز جز پرستیده شدن شأن دیگری ندارد.

باید توجه داشت آیه بر عبادت و استعانت بعنوان یک حرکت اجتماعیِ هماهنگ و نه فردی تاکید می کند. البته یاری خواستن از خدا منافاتی با بهره گیری ا اسباب ندارد بشرطی که فقط خدا را موثر بدانی و برای اسباب تاثیر مستقل قائل نباشی در این صورت به مستحکم ترین تکیه گاهها دست خواهی یافت.